Zaburzenia lękowe to zaburzenia emocjonalne, które występują bardzo często u dzieci oraz młodzieży.
Bardzo istotne jest odróżnienie strachu od lęku. Ten pierwszy towarzyszy każdemu człowiekowi, często z uzasadnionych przyczyn i wyróżnia się reakcją, np. ucieczką. Lęk z kolei jest towarzyszącym uczuciem braku bezpieczeństwa i opiera się głównie na obawach, np. dziecko obawia się, że zostanie porzucone lub zgubi się w labiryncie. Nie należy nigdy ignorować żadnej potrzeby emocjonalnej u dzieci. Niestety, lękom często towarzyszą różne fobie, kołatanie serca, wzrost ciśnienia, a nawet problemy z oddychaniem. Czasami lęk paraliżuje młodego człowieka i nie jest to jego wina, tylko wina zaburzeń emocjonalnych, o których mowa wyżej.
U dzieci i młodzieży najczęściej występuje lęk separacyjny, społeczny i uogólniony. Towarzyszą zawsze podobne objawy, które można porównać do ciągłych, natrętnych myśli o danej sytuacji, w której może znaleźć się dziecko. Przy silnych zaburzeniach lękowych towarzyszą bóle głowy, biegunki i bóle brzucha.
Lęk separacyjny
Warto zaznaczyć, że lęk separacyjny u małych dzieci jest całkowicie naturalny i powinien przejść z czasem. Rodzic powinien zacząć martwić się dopiero wtedy, kiedy lęk rozstania z rodzicem towarzyszy starszym dzieciom w wieku szkolnym. Lęk separacyjny objawia się tym, że dziecko nie chce i boi się zostać bez jednego z rodziców, najczęściej mamy. Starsze dzieci mogą chcieć za wszelką cenę zatrzymać rodzica w domu, żeby tylko został z nimi. Zdarzają się sytuacje udawania choroby, żeby tylko np. mama nie poszła do pracy.
Lęk społeczny
Chociaż u dzieci do trzeciego roku życia jest całkowicie naturalnym zjawiskiem, to u starszych już nie. Dziecko z fobią społeczną boi się kontaktów z obcymi ludźmi i unika sytuacji, w których może znaleźć się z nimi sam na sam. Dla takiej osoby wejście do sklepu jest swojego rodzaju dramatem. Unikanie kontaktów wzrokowych i nieodpowiadanie na pytania to objawy lęku społecznego, tzw. mutyzmu wybiórczego. Dziecko może w swoim bliskim gronie być duszą towarzystwa, jednak jeśli wejdzie w interakcje z nieznajomym, zamyka się. Warto zaznaczyć, że dla osoby z fobią społeczną nauczyciele, a nawet szkolni znajomi są kimś obcym, rzadko kiedy więc otwierają się na nich. Dlaczego osoba taka jest aspołeczna? Ponieważ myśli, że jest ciągle negatywnie oceniana i wszyscy się z niej śmieją. Zanim pójdzie do szkoły, bez przerwy wydaje jej się, że nauczyciel będzie zły, jeśli nie odpowie poprawnie na pytania z kartkówki. Jest pewna, że jeśli się potknie, to wszyscy to zauważą i zostanie pośmiewiskiem. Są to myśli nad którymi ciężko zapanować.
Lęk uogólniony
Objawia się nieuzasadnionym zamartwianiem się o różne rzeczy. Najczęściej lęk uogólniony spotykany jest u młodzieży. Osoby ciągle myślą o tym, że może coś złego się stać:
-Mama może zachorować
-Mogę dostać jedynkę ze sprawdzianu
-Boję się, że tata nie wróci
-A co jeśli babcia będzie na mnie zła?
-Moja przyjaciółka na pewno mnie wyśmieje.
Jednym słowem są to złe scenariusze pisane przez młodzież bez jakiegokolwiek uzasadnienia. Warto dodać, że osoby z tymi lękami często szukają wsparcia u bliskich i ciągle pytają się o ich zdanie. Muszą czuć, że są bezpieczne i że nic złego się nie wydarzy. Niestety, niepokój często objawia się problemami ze snem i koncentracją. Dzieci są ciągle spięte i bardzo nerwowe.
Napady paniki
Napady paniki mogą towarzyszyć wszystkim rodzajom lęków. Naukowcy odkryli jednak, że najczęstszym powodem występowania napadów jest strach albo przed śmiercią, albo przed kolejnym napadem. Przykładowo, kiedy osobie z zaburzeniami lękowymi zrobi się gorąco, może nawet podświadome skojarzyć to sobie ze śmiercią i dostaje wtedy napadu. Jak wygląda napad paniki? Osobie nagle robi się duszno i zaczyna czuć, że serce robi się wielkie. Nie może złapać oddechu i ma wrażenie, że się dusi. Kręci się jej w głowie i jest przekonana, że umiera. Trwa to zazwyczaj ok. 10 minut, ale dla poszkodowanego to wieczność. Osoby, które doświadczają tego zjawiska boją się wychodzić same z domu w obawie, że nikt im nie pomoże. Unikają zatłoczonych miejsc i dużych skupisk ludzi. Najpewniej czują się, kiedy mają bliską osobę obok.
Chociaż u większości dzieci do 3 roku życia, pewne lęki są uzasadnione i naturalne, niepokoić można zacząć się po skończonych 3-5 latach. To normalne, że nawet jeszcze czterolatek ma lęk separacyjny, ale kiedy siedmioletnie dziecko boi się zostać bez rodziców, należy poradzić się lekarza. Bardzo dużo rodziców uważa, że pociechy symulują i nad wyraz okazują swoje lęki. Niestety, zaburzenia te, chociaż mogą wydawać się nierealne, istnieją naprawdę. Co najważniejsze- im wcześniej rodzice podejmą terapię z dzieckiem, tym większa szansa na to, że zaburzenia całkowicie znikną. Dzieciom i młodzieży tylko w niektórych przypadkach podaje się leki. Najskuteczniejszym leczeniem jest terapia z psychiatrą lub psychologiem, która uczy zrozumienia i pokonywania lęków. Istnieją różne metody i ćwiczenia, które pomogą uporać się z tym problemem. Nigdy nie lekceważ objawów wszelkich lęków u swojego dziecka i zamiast zmuszać go do radzenia sobie z własnymi problemami, udaj się na wizytę do specjalisty.
